‍Dat roken de kans op (long)kanker verhoogt, weet zowat iedereen. Maar dat ook alcohol het risico op allerlei types kanker doet toenemen, blijft voor velen een blinde vlek.  Zo weten acht op de tien Vlamingen niet dat er een link is tussen alcohol en borstkanker. Nochtans wordt 7 % van alle gevallen erdoor veroorzaakt. Maar hoe werkt dat nu precies? We klopten aan bij professor medische oncologie Hannelore Denys (UZ Gent), die gespecialiseerd is in borstkanker.

‘Bij het ontstaan van borstkanker spelen - net als bij andere types kanker - meerdere risicofactoren mee’, legt professor Denys uit. ‘Aan de meeste kun je niets veranderen: vrouw zijn, ouder worden, je genetisch materiaal, de leeftijd waarop je je eerste menstruatie kreeg, de leeftijd waarop je menopauze begon…’  

Acht op de tien Vlamingen weet niet dat er link is tussen alcohol en borstkanker.

‘Maar er spelen ook risicofactoren mee die je wél in de hand hebt. Sporten en gezonde voeding hebben bijvoorbeeld een positieve invloed, terwijl overgewicht en roken een negatief effect hebben.’

7 % van borstkankers veroorzaakt door alcohol

Ook alcohol is een belangrijke negatieve factor, zo blijkt uit onderzoek. ‘Van alle borstkankers wordt 7 procent veroorzaakt door alcohol. Dat blijkt uit epidemiologische studies: op bevolkingsniveau merken onderzoekers dat er bij de groep die veel alcohol drinkt meer borstkanker voorkomt dan gemiddeld. Bovendien geldt: hoe meer alcohol je drinkt, hoe groter het risico. Bij één glas per dag stijgt je relatieve risico* op borstkanker al met bijna 10 procent, als je meer glazen per dag drinkt zelfs met 20 procent.’

*Hoeveel groter of kleiner een risico wordt door een bepaalde factor, zoals alcohol. Het is geen persoonlijke voorspelling.

Vanwaar komt de link tussen alcohol en borstkanker?

De alcohol die we drinken, wordt in ons lichaam afgebroken tot acetaldehyde. Deze toxische stof kan schade veroorzaken aan je DNA en bovendien reparaties aan het DNA belemmeren. Dat kan vervolgens leiden tot afwijkende celdelingen, wat dan weer de kans op kanker verhoogt.   

Alcohol veroorzaakt vooral kankers in het spijsverteringsstelsel, zoals de mond- en keelholte en de slokdarm. Dat is logisch, legt professor Denys uit. ‘De alcohol, die al deels wordt afgebroken door het speeksel, komt daar rechtstreeks in contact met de cellen in de slijmvliezen die zich in onze mond, keel of slokdarm bevinden. De acetaldehyde kan er dus makkelijk schade veroorzaken. Maar deze giftige stof komt ook in je bloed terecht, waardoor elders afwijkingen kunnen ontstaan. Het kan dus ook leiden tot andere kankers zoals borstkanker.’

‘Voor vrouwen ouder dan vijftig is het nog belangrijker om wat vaker te genieten van een alcoholvrij drankje.’

- Hannelore Denys, professor medische oncologie, UZ Gent

Alcohol beïnvloedt ook hormonen en ontstekingen

Maar er spelen nog meer factoren mee, vertelt professor Denys. ‘Door alcohol te drinken, kunnen veranderingen ontstaan in je hormoonhuishouding. De hoeveelheid oestrogeen in je bloed kan bijvoorbeeld stijgen, en dat hormoon heeft een impact op het ontstaan van borstkanker. Bovendien bevat een glas wijn, bier of sterkedrank veel calorieën, waardoor de kans op overgewicht toeneemt. Ook dat vergroot het risico op borstkanker, zeker in de menopauze. En tot slot kan alcohol bijdragen aan “inflammatie” of ontstekingen in het lichaam, wat ook weer het risico op kanker vergroot.’

Voor sommige mensen, die al bepaalde risicofactoren hebben, is het belangrijk om extra op te letten met alcohol. ‘Vrouwen ouder dan vijftig hebben een verhoogd risico op borstkanker. Voor hen is het nog belangrijker om wat vaker te genieten van een alcoholvrij drankje. En om voldoende te bewegen en niet te roken uiteraard.’  

En wat als je in het verleden - tijdens je studententijd bijvoorbeeld - veel bier en wijn naar binnen hebt gegoten? ‘Daar hoef je je niet schuldig over te voelen zoveel jaar later’, sust professor Denys. ‘Want het loont altijd nog de moeite om over te schakelen op je 0,0-favorieten. Net zoals het op elke leeftijd nog slim is om te stoppen met roken, meer te bewegen of gezonder te eten.’

Na borstkanker

Ook voor wie al borstkanker heeft gehad, is het zeker een goed idee om minder alcohol te consumeren, benadrukt professor Denys. ‘Door de hormoontherapie kun je last krijgen van typische klachten, zoals een slechte nachtrust, opvliegers, stemmingsstoornissen en vermoeidheid. Door alcohol te drinken, versterk je die klachten nog. En bovendien verhoogt zo ook de kans op herval.’  

‘Ik verbied mijn patiënten nooit om alcohol te drinken, mensen met de vinger wijzen werkt contraproductief.'

- Hannelore Denys, professor medische oncologie, UZ Gent

‍

Ook voor vrouwen in de menopauze zullen klachten als opvliegers en minder slaap bekend in de oren klinken. ‘Een gezonde levensstijl is ook voor hen een absolute aanrader. Maar eigenlijk geldt dat voor iedereen: als je een lekkere mocktail of gemberthee bestelt, zul je je frisser voelen en beter slapen. Alleen maar voordelen!’  

Vanaf het eerste glas

In tegenstelling tot wat velen denken, bestaat er geen ‘veilige’ of ‘gezonde’ hoeveelheid alcohol. Vanaf één glas per dag verhoogt je risico op borstkanker. Helemaal niets drinken, is dus de beste manier om het risico te beperken. Toch ligt de huidige gezondheidsrichtlijn in België op maximaal 10 standaardglazen alcohol per week. ‘Dat zou best wat strenger mogen’, vindt professor Denys. ‘Al zal ik mijn patiënten nooit verbieden om alcohol te drinken, want mensen met de vinger wijzen werkt alleen maar contraproductief. Ik zal hen altijd uitleggen wat de risico’s zijn en aanraden om hun alcoholgebruik te beperken.’

‘Maximaal 10 standaardglazen alcohol per week? Die Belgische richtlijn zou best wat lager mogen.'

Hannelore Denys, professor medische oncologie, UZ Gent

Lekkere mocktail met munt of gember

Gelukkig zijn de tijden wel veranderd, vindt professor Denys. ‘Heel wat mensen springen vandaag al voorzichtiger om met alcohol dan pakweg twintig jaar geleden. We worden ons met z’n allen meer bewust van de nadelen en risico’s, waardoor de mentaliteit stilaan verandert. Al is niemand perfect, we blijven allemaal mensen. Ook ik drink af en toe nog wel eens een glaasje wijn, op restaurant bijvoorbeeld. Maar wat me écht vrolijk maakt, zijn de momenten waarop ik tijdens een receptie of feest een plateau met mocktails zie passeren. Zo’n prachtig glaasje, versierd met wat munt of gember, is veel aanlokkelijker dan plat water én een stuk gezonder dan een glas cava of wijn.’

‍

{{tip}}

‍Van pinten drinken als een zelfverklaarde hobby naar een vurige verkoper van alcoholvrije dranken. Het leven van sommelier Alexander De Beck, geboren en getogen in een horecafamilie, heeft een interessante bocht genomen. Hij is de geknipte persoon voor dranktips om jouw diner compleet te maken.

De Beck: 'Een aantal jaar geleden ben ik gestart als wijnsommelier. Al snel kreeg ik meer en meer vraag naar alcoholvrije dranken. Toen was er nog niet zo veel op de markt als nu. Mijn vrouw was tegelijkertijd zwanger van een tweede kindje. Dus ben ik samen met een testpanel beginnen zoeken en proeven. Zo is dat hobbyproject helemaal uit de hand gelopen. (lacht)'

{{tip}}

Tegenwoordig is het gewoon lekker

De Beck: 'Nu het eindejaar nadert, krijg ik veel vragen. Persoonlijk en via mijn Instagram. Mensen zijn wel mee dat het zonder alcohol kan, maar ze willen de goede suggesties. Want alcoholvrije dranken zijn soms prijzig, dat klopt. Zeker de Belgische topmerken. Maar dat heeft te maken met de productie en de afzetmarkt. Enorm groot is die business nog niet, in vergelijking met de alcoholproducenten. De kosten zijn dus hoog. Hoe meer succes ze krijgen, hoe interessanter het wellicht wordt. En wees gerust: ook als de drank alcoholvrij is, ga je met een ongelofelijk goed gevoel van tafel. Die fles zal leeg zijn. En de ochtend na die leuke avond, voel je je nog steeds goed. (lacht)'

'Als de drank alcoholvrij is, ga je met een goed gevoel van tafel. En dat blijft ook de ochtend nadien.'

- Alexander De Beck, sommelier

'Vroeger was het soms te zoet of te plat. Kinderchampagne, bij wijze van spreken. Maar dat is nu compleet veranderd. Het is gewoon lekker. En het wordt nog interessanter. Want ook de bekende wijnproducenten kiezen meer en meer voor alcoholvrije dranken van hun eigen sap. Hetzelfde verhaal bij de bieren trouwens. De methodes en grondstoffen om smaakvol te brouwen staan steeds beter op punt. Bijna iedere brouwerij heeft intussen een alcoholvrije - of max 0.5% - variant of is er een aan het ontwikkelen.'

‍

‍

Woordje uitleg is soms nodig

De Beck: 'Zelf importeer ik Europese producten die vaak niet zomaar in de supermarkt liggen. Die exclusiviteit is een belangrijk onderscheid voor horeca-uitbaters. Maar dat neemt natuurlijk niet weg dat veel dranken ook verkocht worden in speciaalzaken. Mijn streefdoel is om alles breder verkrijgbaar te maken. Ik heb ook liever dat er een verkoper bij is om een woordje uitleg te geven. Veel van deze producten zijn ideaal om te combineren bij een maaltijd. Maar je moet er wat van kennen om het overtuigend aan de man of vrouw te brengen. De smaakbeleving staat altijd centraal. De uitdaging is om een drank te vinden die lekker is op zichzelf én in combinatie met een maaltijd. Daarom alvast deze tips!'

De uitdaging? Een drank die op zichzelf lekker is én bij een maaltijd.

- Alexander De Beck, sommelier

‍

Aperitief met pit, bubbels of kruidige twist

De Beck: 'Ga voor een alcoholvrije schuimwijn. Die scoren altijd. Dat merk ik nu ook dit jaar weer in de bestellingen op mijn webshop (lacht). Of meer botanische drankjes, doordrenkt met alles wat op planten is gebaseerd. Kruiden, specerijen, bloemen of fruit. Noem maar op. Dat geeft een unieke smaak. Maar pas op, vermijd té zoete dranken. Die remmen de eetlust wat af en nodigen dus minder uit om aan tafel te gaan.'

Rish - Petnat

• Belgische alcoholvrije natuurlijk bruisende wijn met een licht bubbelend effect.

• Een elegante rosé voor wie iets nieuws wil proberen.

• Gemaakt van natuurlijke ingrediënten met een volle, niet-zoete smaak.

Oddbird - Blanc de Blancs

• Alcoholvrije schuimwijn met verfijnde smaken.

• Ideaal om het eindejaar feestelijk in te luiden.

• Populair alternatief voor mousserende wijn, favoriet onder de witte schuimwijnen.

Botan - Wakataya

• Uniek en Belgisch, met shizo en pomelo. Licht gerookt.

• Pittige botanische aroma’s.

• Geschikt voor wie een kruidige twist zoekt in het aperitiefmoment.

‍

Foodpairen als een pro

De Beck: 'Witte wijn bij vis, rode wijn bij vlees of groenten. Dat blijft ook bij de alcoholvrije versies overeind. Een goede alcoholvrije wijn wordt gemaakt door middel van vacuümdestillatie. De wijn zit in een grot vat, wordt vacuümgetrokken en opgewarmd om de alcohol te verwijderen. Bij meer commerciële producenten gebeurt dat vaak bij te hoge temperaturen, wat leidt tot verlies van smaak en geur. Kwaliteitsmerken voeren het proces uit onder 30 graden Celsius. Een soort mythische grens. Als die vacuümdestillatie goed verloopt, moet er geen extra suiker of zuur toegevoegd worden. Drink je trouwens liever een biertje bij je hoofdgerecht, dan kan dat even goed een verrassend alternatief zijn.'

‍

Oddbird - Low Intervention N°2

• Witte natuurwijn uit de Elzas.

• Volle, romige wijn met frisse zuren.

• Ideaal bij visgerechten met roomsaus.

Feral - N°3 Feral Rood

• Lactofermentatie (omzetting van suikers in melkzuur) van bietensap met een maceratie van zwarte peper, tijm en wilde bosbes

• Krachtige smaakbom

• Ideaal bij stoofpotjes, wild of gerookte groenten

GOD (Good Old Days)

• Belgisch bier, hoppige IPA.

• Zacht zuurtje.

• Verrassend alternatief voor wijn bij vis.
  ‍

‍

Bij het dessert: niet te zoet

De Beck: 'Zoete smaken blijven moeilijk voor alcoholvrije dranken. Die zijn toch nog vaak te chemisch. Gelukkig zijn er meer dan genoeg andere pistes. Zo kan je eigenlijk gewoon teruggrijpen naar een schuimwijn, zoals bij het aperitief. Dat is zeker even verfrissend.'

Opius - Nigredo

• Een rijk en soepel elixer, dat in de neus diepe aroma's van karamel en Franse eik onthult, gevolgd door tonen van gebrande koffie.

• Combineert uitstekend met chocoladedesserts of als digestief bij een kop koffie.

• Tip: een schijfje appelsien geeft je dessert een fijn bittertje.

Rebels - Malt Blend

• Voor een alcoholvrije Irish Coffee.

‍

Geen mosterdglas

De Beck: 'Ten slotte nog dit: schenk de drank in hetzelfde glas als dat product met alcohol. Veel mensen hebben het specifieke glas vaak toch al in de kast staan. Gekregen van de mama of een tante. Dus doe bijvoorbeeld je schuimwijn in een fluitglas of je spritz in een bol glas. En denk aan een limoen bij de gin-tonic, ijsblokken of wat garnituur. Zulke eenvoudige extra’s maken de beleving compleet. Mijn pa drinkt ook geen alcohol. Maar als die straks bij ons aan tafel schuift met kerst, krijgt hij toch een wijnglas voor zijn alcoholvrije wijn. Giet je drank dus alsjeblieft niet in zo’n onnozel keukenglas.'

Wat eten we vanavond? Wat eten we morgen? Wat eten we volgende week? Het moet een van de meest gestelde vragen zijn in de Whatsappgroep van ieder huishouden. Daarom zet onze smaakmaker Michaël Sels drie keer een dampend bord inspiratie op het menu, overgoten met een sausje van gezonde wereldse keuken. Trek die schort aan, verwarm de oven of wokschotel en laat je verrassen!

1. Courgette cannelloni

Romig, maar licht? Het kan! Dat bewijzen deze courgetterolletjes met een smeuïge vulling van spinazie en ricotta. Ideaal voor een doordeweekse avond wanneer je wel iets lekkers wil, maar geen uren tijd hebt om je beste culinaire beentje voor te zetten. Snijden, stoven en in de oven. Meer dan dat rijmpje hoef je niet te doen. Smakelijk!

Voor 4 personen

Ingrediënten

• 1 ui
• 1 teentje knoflook
• 2 courgettes
• 200 g spinazie
• 1 bol mozzarella
• 1 blik tomatenblokjes
• ½ tl tijm
• ½ tl rozemarijn
• 250 g ricotta
• 20 g pijnboompitten
• peper en zout
• olijfolie

Zo maak je het

1. Verwarm de oven voor op 200 °C.
2. Maak met een dunschiller lange linten van de courgettes. Gebruik het zachte binnenste van de courgette niet maar bewaar het om er bijvoorbeeld soep van te maken.
3. Hak de spinazie grof. Stoof de grof gehakte spinazie met een scheut olijfolie in een hete pan tot ze geslonken is. Schep uit de pan en houd even apart.
4. Snijd de ui fijn en pers de knoflook. Verhit opnieuw een scheut olijfolie in de pan en stoof de fijngesneden ui en knoflook. Voeg na 2 minuten de tomatenblokjes, de tijm en de rozemarijn toe en laat de saus 10 minuten pruttelen. Kruid met peper en zout.
5. Snijd de mozzarella in kleine blokjes.
6. Doe de ricotta in een kom en meng met de gestoofde spinazie. Breng op smaak met peper en zout.
7. Bestrijk elk plakje courgette met een dun laagje ricottavulling en rol op.
8. Neem een ovenschaal en schep er de tomatensaus in. Zet de courgetterolletjes rechtop in de schaal. Verdeel de blokjes mozzarella en pijnboompitten over de ovenschaal. Zet 20 minuten in het midden van de oven.

‍

Een recept uit Michaëls kookboek Lekker Lang Leven 2.

‍

2. Siciliaans vispakketje

Als je hengelt naar de smaak van Sicilië, raden we je deze visschotel aan. Kies bij de kabeljauw voor een blik gepelde tomaten uit Italië en je proeft de zon des te intenser. Absoluut een van de pluspunten van geconserveerde groenten. Als je dan ook een aubergine, kappertjes, olijven en pasta op je boodschappenlijstje zet, ben je er helemaal klaar voor.

Voor 4 personen

Ingrediënten

• 4 moten kabeljauw
• 20 zwarte olijven
• 3 el kappertjes
• 1 blik gepelde tomaten
• 1 ui
• 1 aubergine
• 2 teentjes knoflook
• peper en zout
• olijfolie
• 100 g volkoren pasta

Zo maak je het

1. Verwarm de oven voor op 220 °C.
2. Snipper de ui en plet de look. Stoof met olijfolie in een diepe pot. Voeg het blik gepelde tomaten toe en laat zachtjes pruttelen.
3. Snijd de aubergine in kleine blokjes. Laat ze ongeveer 10 minuten mee garen in de tomatensaus. Breng het geheel op smaak met peper en zout.
4. Halveer de olijven en meng ze met de kappertjes. Zet even aan de kant.
5. Neem 4 grote vellen bakpapier. Schep in het midden van een vel een royale schep tomatensaus, en leg daar een stuk kabeljauw bovenop. Verdeel het olijven-kappertjesmengsel over de moten vis. Vouw het pakketje vervolgens dicht.
6. Gaar de vispakketjes 15 minuten in de oven en kook ondertussen de pasta gaar volgens de instructies op de verpakking.
7. Snijd de pakketjes bovenaan open en serveer met de pasta.

‍

Een recept uit Michaëls kookboek Lekker Lang Leven 2.

‍

3. Sticky garlic chicken

We gaan op reis naar een ander continent en we nemen mee: honger! Geïnspireerd door de straten van Indonesië, zorgt de Aziatische toets in dit gerecht ongetwijfeld voor een lekkere verrassing. Malse kip met een zoete knoflooksaus. Wedden dat alleen al de geur in je keuken een festijn is?

Voor 4 personen

Ingrediënten

• 1 broccoli
• 50 g cashewnoten
• 500 g champignons
• 1 duimgroot stuk verse gember
• 3 wortelen
• olie
• wittewijnazijn
• 3 lente-uien
• 4 kipfilets
• peper
• zout
• 100 g miso (traditionele Japanse smaakmaker, een sojabonenpasta - te vinden in de grotere supermarkt bij de wereldkeuken)
• 50 ml sojasaus
• 2 eetlepels vloeibare honing
• 2 tenen knoflook

‍

Zo maak je het

1. Verdeel de broccoli in roosjes en kook ze 4 minuten in lichtgezouten water. Houd apart. Rooster de cashewnoten goudbruin in een wok zonder vetstof. Haal ze uit de pan en houd apart.
2. Snijd de champignons in plakjes. Rasp de gember tot je ongeveer 2 theelepels hebt. Snijd de wortel met een dunschiller in lange slierten. Breng de wortelslierten op smaak met olijfolie en een scheutje wijnazijn. Hak de lente-uien fijn. Snijd de kip in blokjes. Kruid met zout en zwarte peper.
3. Verwarm een scheutje olie in dezelfde wok als waarin je de noten roosterde. Bak de kip in 4 tot 5 minuten goudbruin op middelhoog vuur. Haal de kippenblokjes uit de pan.
4. Verhit opnieuw een scheutje olie in dezelfde pan op hoog vuur. Bak de champignons 6 tot 8 minuten. Kruid met zout en flink wat zwarte peper. Haal ze uit de pan.
5. Meng de miso met de sojasaus, de honing, 4 eetlepels wittewijnazijn en 2 eetlepels olie. Verhit opnieuw een scheutje olie in dezelfde wok op middelhoog vuur en fruit de geraspte gember. Pers er de knoflook bij. Doe er de marinade, de champignons en de kip bij. Bak 2 tot 3 minuten.
6. Proef en breng op smaak met zout en zwarte peper.
7. Doe de wortellinten in een kom en schep er de sticky kip bij. Serveer met de broccoli en werk af met de gesnipperde lente-ui en geroosterde cashewnoten.

‍

Een recept uit Plan 500 gram, het meest recente kookboek van Michaël Sels.

‍

Smakelijk!

‍

{{tip}}

Een keertje of wat vaker bedanken voor alcohol en even hard genieten van een restaurantbezoek? En van Het Leven? Verbinding maken met anderen zonder een pint of een glas wijn erbij? Perfect mogelijk. Vraag dat maar aan Evi Hanssen. En dat deden wij dus.

‍

Het was op 1 januari 2020 dat Evi Hanssen het nieuwe jaar voor het eerst sinds lange tijd inzette zonder glas alcoholische bubbels. Eén jaar zou ze stoppen met het drinken van alcohol. Later werd dat anderhalf jaar. Intussen zijn we bijna vijf jaar verder en laat Evi alcohol voor onbepaalde tijd voor wat het is. ‘Ik kan iedereen geruststellen: ik doe dit uit vrije wil’, lacht ze. ‘Als ik echt zin heb om alcohol te drinken, als ik denk dat ik daar gelukkiger van zal worden, dan zal ik wel opnieuw een glas aannemen of inschenken. Alleen heb ik gemerkt dat minder alcohol drinken een grote impact heeft op het mentale en fysieke welzijn van mensen. Voorlopig voel ik me dus beter als ik geen alcohol drink, maar ik vind daarom niet dat iedereen ermee moet stoppen. Voor mezelf vind ik het gewoon een makkelijkere oplossing om het helemaal los te laten. Anders moet ik altijd de afweging maken en onderhandelen met mezelf of ik voor die gelegenheid wel of niet voor alcohol ga.’

‍

‘Zeker op restaurant mis ik alcohol niet, net omdat het eten daar al zo lekker is.’

– Evi Hanssen

‍

Mis je een glas wijn of andere alcohol op die gelegenheden dan nooit?

‘Zeker op restaurant mis ik alcohol niet, net omdat het eten daar al zo lekker is. In het begin zocht ik nog naar vervanging, maar nu maakt het me niet meer zoveel uit of ik water, thee, cola of iets anders bij mijn eten drink. Ik heb gemerkt dat heel lekker eten je bijvoorbeeld ook echt een high kan bezorgen. Of een sfeer die ergens hangt, daar kan ik ook van in extase komen. Al vind ik het wel leuk om op een feestje eens lekkere alcoholvrije cava of een mocktail te drinken. Na twee glazen heb ik het dan wel weer gehad. Maar als iemand anders op zo’n moment wel alcohol wil drinken, doe gerust en geniet ervan. Mijn leven is gewoon gemakkelijker geworden sinds ik geen alcohol meer drink.’

Wat maakt jouw leven dan makkelijker zonder alcohol?

‘Het grootste voordeel is dat ik veel beter slaap. Dat hoor je van bijna iedereen die mindert of stopt met alcohol. Als mensen me zeggen dat ze slecht slapen, raad ik hen daarom altijd aan om eens een half jaar te stoppen met het drinken van alcohol. Daarnaast heb ik minder snel honger, omdat mijn bloedsuikerspiegel stabieler blijft. En ik heb meer energie en minder stress en ben dus productiever. Ook mijn immuunsysteem is sterker, waardoor ik minder snel ziek word of sneller herstel. Ik ervaar ook minder angsten. Ik heb nog wel eens een dipje, maar ik weet nu veel sneller waar het dan aan ligt. Nu ik geen alcohol meer drink, voel ik mijn lichaam en geest veel beter aan. Dat is soms confronterend, maar wel duidelijk. Het leven is helderder nu. Het is ook veel makkelijker om andere gezondere keuzes te maken, zoals elke dag gaan wandelen. Niet langer alcohol drinken, is dus bijna een shortcut voor een beter leven.’

‍

‍

‍Je hebt het geheim voor een beter leven ontdekt?

‘Als je gezonder wil leven, maar er geen moeite voor wil doen, moet je eigenlijk maar één ingrediënt afbouwen of schrappen uit je dieet: alcohol. Ik schrik er nog altijd van hoe makkelijk dat eigenlijk is. Ik eet en drink verder alles, maar laat gewoon de alcohol staan. Het is echt niet zo ingewikkeld. Je kunt dus gewoon voor mij koken, ik kan in elk restaurant eten. En ja, als jij als smaakmaker rode wijn in je pasta doet of cocktailsaus met alcohol maakt, dan eet ik dat ook gewoon. Oké, in het begin is het even lastig om alcohol los te laten. Zie het als een vorm van liefdesverdriet, maar het wordt beter. Zoals dat altijd gaat als je iets verandert aan je levensstijl. Ik geef daarom vaak de raad om het te zien als een experiment. Stop of minder eens een jaar met het drinken van alcohol en kijk wat het met je doet. Daarna kun je altijd opnieuw beginnen.’

Reageren mensen daar positief op?

‘Sinds ik geen alcohol meer drink, vertellen mensen mij vaak spontaan hoeveel ze zelf drinken. (Lacht) Maakt mij niet uit, hoor, ze doen maar. Of ze vragen hoeveel ik dan exact dronk. In mijn theatervoorstelling vergelijk ik het met vertellen dat je op dieet bent. Dan vraagt toch ook niemand je hoeveel je dan exact weegt? Of mensen willen weten of mijn echtgenoot nog drinkt. Ja dus, en al mijn vrienden en familie ook. Zelf ben ik ook niet zo hard veranderd. De persoon die ik vandaag ben, verschilt niet zoveel van de persoon die nog alcohol dronk. Toch voel ik nog altijd aan bepaalde reacties dat mensen nu anders naar mij kijken. Daar ben ik wel van geschrokken.’

Is het daarom dat je het woord soberschaamte lanceerde?

‘Ja, ik gebruik het in mijn boek ‘Sinds ik niet meer drink’ en stuurde het daarna ook naar Van Dale Uitgevers. Geen idee of het woord het woordenboek zal halen, maar het is wel wat ik bij momenten voelde. Zeker toen ik net stopte met het drinken van alcohol. Mensen vonden het vreemd dat ik daar op eigen initiatief voor koos. In die mate zelfs dat het bijna leek alsof ik eerst een probleem met alcohol moest hebben voor ik ermee mocht stoppen. Dat is toch raar? Alsof je pas gezond zou mogen eten als je obesitas hebt. Of pas zou mogen stoppen met roken als je longkanker hebt. Ik heb dus gemerkt dat alcohol ook een verbindend effect kan hebben.’

Ook op moeilijke momenten bijvoorbeeld. Verdwijnt die verbinding dan samen met de alcohol?

‘Ik heb intussen al enkele moeilijke momenten meegemaakt zonder alcohol. Op geen enkel van die momenten heb ik me minder verbonden gevoeld met mijn omgeving. Toch blijven we alcohol zien als de grote verbinder. Omdat we worden opgevoed met het idee dat alcohol onschuldig is en er gewoon bij hoort. Bij mooi weer, bij slecht weer, bij een feestje, bij verdriet, bij geboorte, bij dood, bij een goed examen, bij een slecht examen, bij een goede werkdag, bij een slechte werkdag. Omdat er een personeelsfeest is, omdat er geen personeelsfeest is, omdat het donderdag, vrijdag, zaterdag … is. Eigenlijk is het jammer dat we alcohol zo zijn gaan misbruiken en als dagelijks medicijn zijn gaan nuttigen. Hetzelfde geldt een beetje voor taart. Taart hoort ook overal bij.’

‘We worden opgevoed met het idee dat alcohol onschuldig is en er gewoon bij hoort.’

– Evi Hanssen

‍Ga je het ene dan niet gewoon vervangen door het andere? Iemand drinkt dan misschien geen alcohol, maar gaat daardoor mogelijk extra veel taart eten, en dat is ook niet gezond.

‘Klopt, maar ik zie heel veel mensen én taart eten én wijn drinken. (Lacht) Mensen spreken me bijvoorbeeld ook aan op het feit dat ik soms cola drink in de plaats van alcohol, en dat dat ook suiker bevat. Klopt ook, maar alcohol bevat net zo goed suiker. Daarnaast vind ik dat je niet alleen puur naar lichamelijke gezondheid moet kijken. Alcohol heeft ook een impact op je mentale gezondheid en die is mij ook heel dierbaar. Het gebruik van alcohol kan bijvoorbeeld stress verhogen, wat dan weer een impact heeft op je lichamelijke gezondheid. De effecten van alcohol zijn voor iedereen anders - de één wordt emotioneel of verliefd, de ander opstandig of agressief - maar veel mensen voelen zich achteraf niet zo goed bij hun eigen gedrag. Dat is jammer. Dus, van een stuk taart slaap ik ‘s nachts niet veel slechter. En voel ik me de dagen erna niet down. Van twee wijntjes wel. Zodra je dat doorhebt, kun je ook bewuster omgaan met alcohol.’

Probeer je dat ook mee te geven aan je kinderen?

‘Ik maak me geen illusies: mijn kinderen gaan ooit dronken zijn en een kater hebben. Wat ik hen wel probeer mee te geven, is om eerst te leren om zich te amuseren zonder alcohol. Om op de tafels te dansen zonder dat daar een roes voor nodig is. Om mensen te versieren, zonder dat ze daarvoor moeten indrinken. Zodat ze alcohol leren zien als een extraatje. Vandaag is alcohol geen extraatje in ons leven, maar de basis. Een feestje start pas als er alcohol is. Dat was voor mij vroeger niet anders. Ik had nooit geleerd om mij te amuseren zonder alcohol. Dus probeer ik mijn kinderen te leren genieten zonder die roes. Zij zien ook dat ik nog altijd heel vrolijk en zot kan doen. Verder moeten ze hun eigen keuzes maken, zeker als ze wat ouder zijn. Ik vind dat elke volwassene het recht heeft om in zijn lichaam te gieten wat hij wil. Zolang hij anderen niet schaadt. Alleen moet je wel de juiste informatie krijgen over hoe schadelijk alcohol kan zijn. Zodat iedereen bewust kan beslissen wat hij wel of niet wil doen. Er zijn nu eenmaal een heleboel kankers gelinkt aan alcohol.’

‍Bij een controle naar afwijkende cellen vroeg de oncoloog jou ook hoeveel alcohol je dronk.

‘Mijn gynaecologe toonde me een tabel met daarop de invloed van alcohol op vrouwen vanaf 35 jaar. En hoe de kans op kanker dan stijgt als je alcohol drinkt. Alleen toonde ze mij die tabel pas toen ze hoorde dat ik niet langer alcohol dronk. Toen ik haar vroeg waarom, antwoordde ze dat ik er toen pas klaar voor was. Deelt ze die cijfers in een andere context, dan is ze de sfeerverpester. Ik kan me daar wel iets bij voorstellen. Toen ik zelf nog dronk, wilde ik ook niet dat alcohol me werd afgenomen. Ik herinner me bijvoorbeeld een gesprek dat ik op mijn zestiende had met mijn beste vriendin. We hoopten dat we nooit een drankprobleem zouden ontwikkelen, want dan zouden we nooit meer mogen drinken. Dat ik er nu zelf voor kies om geen alcohol meer te drinken, is dus best grappig.’

‍

{{newsletter}}

Geen tijd om zelf uit te dokteren wat wel of niet gezond is? Om te lezen over ziektepreventie? Het liefst geniet jij zonder te veel nadenken? Dan is dit beknopte lijstje iets voor jou!

15 tips die je risico op kanker verkleinen, die je zonder veel moeite kunt toepassen:

1. Nieuwe kleding geshopt? Was ze eerst, alvorens ze aan te trekken.
2. Eten opwarmen in de microgolfoven? Ga voor een glazen of porseleinen bakje (geen plastic).
3. Antiaanbaklaag van je pan beschadigd? Bak er niet meer in.
4. Parfum? Verstuif liever op je kleren dan op je huid.
5. Schoonmaakmiddel kiezen? Die met eco-label zijn gezonder.
6. Zoek de schaduw op, draag een pet, smeer … om je huid te beschermen tegen de zon.
7. Voedsel verbrand? Vloek gerust eerst even en eet het dan niet meer op.
8. Eet vezelrijk. Met volkorenproducten, groenten, kikkererwten, linzen, fruit en noten bijvoorbeeld lukt dat vanzelf.
9. Ga voor minder dan 300 gram steak, rosbief en ander rood vlees per week.
10. Van bewerkt vlees zoals ham, salami, worst, hamburgers, frituursnacks … eet je het best minder dan 30 gram per week.
11. Groenten: laat je helemaal gaan en eet er veel van!
12. Brood, pasta of rijst? Kies volkoren in plaats van wit.
13. Hoeveel ultrabewerkte producten (snoep, chips, fantasie-ontbijtgranen ...) zitten er in je winkelmand? Daag jezelf uit om dat aantal zo laag mogelijk te houden.
14. Drink (zo veel mogelijk) alcoholvrij.
15. Rook en vape niet (mee).

‍

{{tip}}

‍

Je mag naar een etentje bij vrienden. Gezellig! Om hen te bedanken voor de uitnodiging, neem je natuurlijk een attentie mee. Bovenaan ieders ideeënlijst (om niet te zeggen vooraan in het rek van de berging) staat dan vaak een fles drank. Wij helpen je om verrassender én gezonder uit de hoek te komen. Met even weinig moeite.

Balsamico

Een rijke en zoetzure smaakmaker voor fijnproevers. Perfect voor bij salades, rood fruit of zelfs vanille-ijs. Kies voor een mooie fles om het plaatje helemaal af te maken.

Pure chocolade  

Denken aan chocolade zonder te watertanden? Dat is zoals vierkante cirkels. Het bestaat niet. Of je nu gaat voor een tablet, een paar repen of een zak callets, je doet er veel mensen een groot plezier mee.

Confituur  

Een hobbykok serveert het homemade, maar dat is helemaal geen must. Want ook in de winkel zijn er tal van variëteiten en merken te koop. Aardbei-rabarber, bosvruchten of abrikozen? Het smaakt allemaal. Bij brood, kaas of zelfs als topping op desserts. Een cadeau dat blijft plakken!

Fruit

Lekker lokaal of verrassend exotisch? Om het met een rijmpje te zeggen: met fruit kan je alle kanten uit. Kleurrijk, gezond en gevarieerd. Je mag het allemaal afvinken. Of stel een assortiment gedroogd fruit samen als je punten voor originaliteit wil scoren.

Granola  

Met dit cadeau denkt de gastvrouw of gastheer iedere ochtend terug aan jou. Al kan granola natuurlijk ook bij een vieruurtje of misschien zelfs als dessert met yoghurt of ijs. Te druk om zelf granola te maken (wat trouwens niet zo moeilijk is)? Spring gewoon binnen in de winkel voor een zakje. Check wel even de ingrediëntenlijst, want sommige granola is een echte suikerbom. Hoe puurder, hoe beter!

Honing  

Een populaire superheld onder de smaakmakers. Bij thee, in een dressing of op een goeie ouwe boterham. Het zoet van de bijen komt altijd van pas. Passeer eens bij een lokale markt of biowinkel en je vindt ongetwijfeld wat je zoekt.

Noten  

Als tussendoortje, bij een salade of om je yoghurt af te werken. Noten zijn allrounders. Je koopt ze rauw, geroosterd of misschien zelfs een tikkeltje gezouten. Ga zeker en vast ook eens kijken op gespecialiseerde webshops als je wilt verrassen. Van repen tot pasta’s, unieke smaken of noten met chocolade: het aanbod is er enorm.

Kruiden

Geur, kleur én smaak. Met een kruidenplant breng je het allemaal in huis. Verse munt, basilicum, rozemarijn, peterselie, tijm of een assortiment? Liever een wereldse waaier aan gedroogde kruiden als za’atar of kardemom? Jij kiest!

Olijfolie  

Van een rayon in de supermarkt tot een poepchic schap van een delicatessenzaak. Olijfolie vind je overal. En dat in allerlei soorten, hoeveelheden en prijsklassen. Met 1 constante: het zijn onverzadigde vetten die smaken.

Populaire 0,0-mixer

Een feestelijke fles, zonder alcohol? Tuurlijk kan dat! Want een mixer zoals gemberconcentraat is hét hoofdingrediënt van een pittig aperitiefje. Met wat bruiswater maak je in een handomdraai zelf een verfrissend drankje. Santé!  

Thee  

Warm. Rustig. Smaakvol. Kruidig. Aan gezellige associaties met thee geen gebrek. Bonuspunten aan je cadeau geven, doe je door de thee te verpakken in een mooie glazen pot of blikken doosje.

Of iets helemaal anders  

Zoek je een cadeau voor iemand die je misschien niet pleziert met eten of drinken? Dan zijn er opties in overvloed. Wat denk je bijvoorbeeld van een kamerplant voor de eeuwigheid, zoals een sanseveria? Die gaat ongetwijfeld jarenlang mee. Een gezelschapsspelletje? Of een boek, nog zo’n klassieker. Als je weet wat iemand graag leest, vind je via het algoritme van de website Goodreads heel makkelijk gelijkaardige boeken. Handig!

‍

{{tip}}

Je dendert over de kasseien tussen Parijs en Roubaix. Elke vezel in je lichaam schreeuwt om genade. En toch geef je niet op. Alles voor de ontlading aan de finish. Bert De Backer, ex-wielrenner en gezicht van Sporza, deed het maar liefst elf keer. Daarnaast geniet hij van de bourgondische geneugten van het leven. Wist je trouwens dat Bert ook al twee keer peter is geweest van de Col op tegen Kanker, een fondsenwervend fietsevenement dat geld inzamelt voor kankeronderzoek? Vandaag zet hij z’n schouders onder De Nieuwe Levensgenieter. Want ook aan het voorkomen van de ziekte wil hij zijn steentje bijdragen.

‍

{{tip}}

‍

Abdijbier onder wielrenners

Toegegeven: de balans vinden tussen jezelf af en toe laten gaan en luisteren naar je lichaam is niet gemakkelijk. Ook niet voor Bert. Hij herinnert zich hoe hij in zijn vroege jaren als profwielrenner ontspanning zocht: ‘Ik dronk toen nog geregeld een abdijbier op de vooravond van de Ronde van Vlaanderen of Parijs-Roubaix. In een bar, samen met de ploegmaats, op ons gemak, na het avondeten wat bijpraten. Een relaxte avond als voorbereiding op een stevige dag in het zadel.’

‘Dat was in het begin van mijn carrière niet abnormaal. Maar gaandeweg besefte ik dat dat bier - en dan vooral de alcohol die erin zit - nefast is voor je nachtrust. Tuurlijk mag je als topsporter ook eens een pintje drinken, maar je doet het dan beter op een ander moment. Ook als maatschappij hebben we de voorbije tien, vijftien jaar ontdekt dat alcohol schadelijker is dan we dachten, toch? Dat de impact van alcohol groter is? Het doet ons nadenken over onze gewoontes.’

Zorg dragen voor je lijf

‘Weet je,’ steekt Bert van wal, ‘we hebben veel zelf in handen. Daar geloof ik keihard in, ook al tijdens mijn carrière als topsporter. Ik greep en hield controle over mijn eigen daden, om mezelf een zo fit mogelijk lichaam te geven. Zonder daarin de extremen op te zoeken. Dat had ik kunnen doen, maar dan zou ik het minder lang hebben volgehouden. En vandaag doe ik dat nog altijd, in het dagelijkse leven: bewust en zonder overdrijven gezonde keuzes maken in het leven en daarvan genieten.’

'Ook nu ik geen topsporter meer ben, blijf ik me verzorgen. Meer kans op een gezonde oude dag met minder kwaaltjes. Misschien nog belangrijker dan sportieve overwinningen.'

– Bert De Backer

‍

Ook als je geen competitiesport doet, is het belangrijk om je gewoontes onder de loep te nemen, gelooft Bert. ‘Ook mensen met pakweg een kantoorjob wens ik een fit, gezond lichaam toe. Ook dan is het goed om stil te staan bij de keuzes die je maakt (in minder extreme mate, natuurlijk) en om je lijf te verzorgen. Het geeft energie, het is leuk. En je maakt meer kans op een gezonde oude dag met minder kwaaltjes. Wat misschien wel nog een belangrijkere drijfveer is dan sportieve overwinningen (lacht).’

‍

Groenten zonder morren

‘Of het nu gaat over minder alcohol drinken, vaker bewegen of meer groenten eten, elke gewoontevorming vraagt tijd. De ene heeft er een jaar voor nodig, de andere vijf jaar. En dat is oké. Ik wil met De Nieuwe Levensgenieter mensen informeren en helpen om kleine stapjes te zetten. Alleen al door zelf te tonen hoe het kan. En het werkt: thuis eten m’n kinderen zonder morren hun groenten op. Ofwel heb ik ongelooflijk veel geluk, ofwel geef ik onbewust het goede voorbeeld (lacht). Niet forceren dus. Als iemand meedoet met De Nieuwe Levensgenieter en dat in de praktijk brengt door voortaan één weekend per maand niet te drinken, ben ik ook al blij.’

‘Maar begin ergens en geloof me: je krijgt er veel voor terug. Ik ben 13 jaar lang professioneel met mijn lichaam bezig geweest. Ik weet wat je terugkrijgt als je je lichaam goed verzorgt. En omgekeerd: als je ’s avonds alcohol drinkt, weet ik hoe dat de volgende dag voelt. Dus ja, ik drink nog wel eens bier, zeker als de terrasjes lonken. Maar nooit zomaar uit gewoonte terwijl ik televisie kijk.’

En welke haalbare, gezonde aanraders heeft Bert voor op dat terras in plaats van de bitterballen en aanverwanten? ‘Ik kies graag voor wortelstaafjes met hummus als aperitiefhapje.’ En als tussendoortje? ‘Dan neem ik een vanillekwarkje met granola. Of verse fruitsla.’ Tot zover het goede nieuws, want op gebied van zoetigheid zoekt Bert nog volop naar zijn balans. ‘Snoep, chocolade, koeken. Daar grijp ik nog te snel naar en kan ik nog veel winst uithalen.’

‍

Waar kun jij winst behalen?

Het valt op hoe Bert ernaar kijkt: ‘Ik kan er nog winst uithalen.’ Niet: ‘Het is slecht’, wél: ‘Het kan beter.’ Niet focussen op wat je niet mag doen, wel op wat je wint door bepaalde keuzes te maken.

‍

'Ja, er ligt een taak voor de overheid. Maar je kan ook veel zelf beslissen en veranderen. Ik geloof hard in wat je als mens gedaan kunt krijgen.'

– Bert De Backer

‍

‘Ik geloof enorm hard in wat je als mens gedaan kunt krijgen. Je kunt veel zelf beslissen en veranderen. Natuurlijk helpt het als we het allemaal samendoen, dat klopt. Iedereen moet ook juist geïnformeerd worden over wat gezond en schadelijk is. Daar kan de overheid veel bij helpen. Dat moet ze doen. Maar als ik geloofde dat de overheid alles kan sturen, was ik politicus geworden. Doe dingen niet alleen omdat iemand jou ervoor beloont. Doe ze omdat het je iets oplevert, omdat je het zelf wilt.’

‍

{{newsletter}}

‍

Inzicht en actie

En hoe je dan concreet tot actie overgaat? Wel, wat als je er nu eens een leuke competitie van maakte? Want wat had je verwacht van een voormalige topsporter? Berts tip: ‘Spreek bijvoorbeeld af met je maten af dat je tweemaal per week gaat sporten. Doe je dat effectief? Dan krijg je een punt. Doe je het niet? Geen punten. Op het einde van de ‘wedstrijd’ betaalt diegene met de minste punten een etentje. Soms heb je die lichte dwang in het leven nodig, en ook dan kan je op vrienden rekenen (lacht).’

Nu, natuurlijk, die maten zijn niet altijd in de buurt. ‘Het is trouwens oké als je pralines en alcohol in huis hebt. Maar dan kun je jezelf ook belazeren! Als je merkt dat je ’s avonds niet één, maar twee of drie pralines eet of pintjes drinkt, koop dan een kleiner doosje en zet er dan maar eentje fris. En geniet ervan als je het neemt.'

‘En nogmaals: dwing jezelf niet om alles van de ene dag op de andere te veranderen. Met kleine stapjes kom je tot grote resultaten. Zeker samen met je maten en familie. Motiveer elkaar. En genieten als je samen iets drinkt, natuurlijk! Het is geen kwestie van alles of niets.’

Proost! Op de bourgondiër van de toekomst.‍

Volgens sommigen zou het zelfs gezond zijn. En dan gaat het meestal over rode wijn. Helaas voor de liefhebbers van Malbec en voor de gezondheidsfreaks die al bijna richting wijn-rayon vertrokken: het klopt niet. Ook al drink je af en toe eens graag een pintje of een glaasje Merlot, het is goed om weten dat geen enkele vorm of hoeveelheid van alcohol gunstig is voor je lijf. Maar waarom wordt dat beetje rode wijn dan geassocieerd met ‘gezond’?

Rode wijn gezond?

Dat komt omdat bepaalde studies aantonen dat ziekte van de kransslagaders (zoals een hartinfarct) minder vaak voorkomt bij mensen die matig wijn drinken. Een goeie vraag is dan natuurlijk hoe dat komt? Als je de polyfenolen in wijn zou isoleren, dan kun je daarover stellen dat die een gunstig effect hebben. Maar de alcohol in wijn heeft dat dan weer niet, integendeel.  

‍Kip of ei?

Bovendien is er deze kip-of-ei-kwestie: matige drinkers zijn vaak gezondere mensen dan zij die géén alcohol drinken in de studies, wat ook ligt aan het feit dat wie niet (meer) drinkt, dat vaak doet omdát hij een slechte gezondheid heeft. Een aandachtspunt voor elke interpretatie van onderzoek.

‍

{{tip}}

Alcohol

De voordelen van wijn wegen hoe dan ook niet op tegen de nadelen. Dat komt door de alcohol. Die verhoogt je risico op minstens 7 soorten kanker en op andere hart- en vaatziekten. Een volledig veilige ondergrens voor het drinken van alcohol bestaat niet. Op borstkanker bijvoorbeeld verhoogt je risico vanaf één glas per dag. Ook geldt: hoe meer alcohol je drinkt, hoe schadelijker. Of het gaat om wijn, bier of sterke drank maakt in deze context niet uit.

‍Antioxidanten in druiven

Klonken die polyfenolen je trouwens als Chinees in de oren? Begrijpelijk! We schieten nog even te hulp met een korte samenvatting: het zijn antioxidanten die goed zijn voor de bloedstolling en vaatwand. Polyfenolen zitten trouwens ook in druiven en in ander fruit, in groenten én in alcoholvrije wijn. Hoewel ze dus bijdragen aan het voorkomen van ziekte van de kransslagaders, is het goed om weten dat andere factoren daar nog veel meer aan bijdragen, zoals niet roken, gezonde voedingsgewoontes, een gezond gewicht en voldoende beweging.

Samenvattend: het ontstaan van kanker is altijd een samenspel van meerdere factoren, waarvan je sommige zelf in de hand hebt (levensstijl voornamelijk), en andere niet (zoals leeftijd en erfelijkheid). Van af en toe een glaasje alcohol ga je geen kanker krijgen, maar ga er dus niet van uit dat het goed is voor je gezondheid.

Conclusie

Dat één glaasje alcohol geen kwaad kan voor je gezondheid? Dat is niet waar.

Er bestaat geen volledig veilige ondergrens voor het drinken van alcohol.

‍

‍

‍

‍

{{newsletter}}